Δημοπρατείται από τον Sotheby΄s το πορτρέτο που στις αρχές του 20ού αιώνα ξεσήκωσε θύελλα διαφωνιών για την προέλευσή του. Από το 1920, η διαφωνία για την προέλευση ενός πορτρέτου γυναίκας με τίτλο ''La belle Ferronniére'' αποτέλεσε υλικό για νομικά δράματα, για αμφισβητήσεις γύρω από ζητήματα αισθητικής και για αμέτρητες επιστημονικές αναλύσεις.
Αρχικά, κάποιοι ειδήμονες πίστεψαν ότι ο πίνακας, ο οποίος απεικονίζει μια γυναίκα με διεισδυτική σκοτεινή ματιά, ήταν έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ήταν, υποστήριξαν, η δεύτερη εκδοχή ενός πίνακα με το ίδιο θέμα που βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή του Λούβρου. Άλλοι ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου και του διαβόητου εμπόρου έργων τέχνης Τζόζεφ Ντουβίν (Joseph Duveen), αποκήρυξαν το έργο ως αντιγραφή, χωρίς ποτέ να το έχουν δει, ισχυριζόμενοι ότι ''ο πίνακας είναι αντιγραφή, μια από τις δεκάδες που έγιναν από το συγκεκριμένο καθώς και από άλλα θέματα του Λεονάρντο και προσφέρθηκαν στην αγορά ως αυθεντικά''.
Η τεχνολογία του 21ου αιώνα κατέρριψε κάθε πιθανότητα το έργο να ανήκει στον μεγάλο Ιταλό δάσκαλο της Αναγέννησης. Η εμφάνισή του ωστόσο στην επερχόμενη δημοπρασία της Πέμπτης 28 Ιανουαρίου του Οίκου Sotheby΄s έχει εγείρει άφθονα ερωτήματα, μεταξύ των οποίων και το πλέον θεμελιώδες: Ποιος και πότε ζωγράφισε τον πίνακα; ''Ο πίνακας δεν έχει φιλοτεχνηθεί από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, είμαι σίγουρος γι΄ αυτό'' είπε ο Τζορτζ Γουότστερ (George Wachter), διευθυντής του αρμόδιου τμήματος του Οίκου Sotheby΄s. ''Πρόκειται όμως για ένα τόσο ισχυρό όνομα, ώστε υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που επιθυμούν να τον αγγίξουν, όπως και οτιδήποτε σχετίζεται με εκείνον'', πρόσθεσε.
Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που η τιμή εκτίμησης του Οίκου για το έργο κυμαίνεται μεταξύ 300.000 ως 500.000 δολλάρια.
Η ιστορία της διαδρομής του πίνακα από το Κάνσας Σίτι του Μιζούρι στον Sotheby΄s ξεκινά το 1919, με τον γάμο ενός πωλητή αυτοκινήτων ονόματι Χάρι Χαν (Harry Hahn) με μια νεαρή Γαλλίδα, την Αντρέ Λαρντού (Andrée Lardoux). Η γιαγιά της νύφης χάρισε τον πίνακα στο ζευγάρι ως γαμήλιο δώρο την εποχή που το έργο εθεωρείτο ότι έφερε την υπογραφή του Ντα Βίντσι. Αυτό δεν εμπόδισε το ζευγάρι να τον πουλήσει στο Ινστιτούτο Τέχνης του Κάνσας Σίτι για περισσότερα από 250.000 δολάρια.
Όταν ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας ''Τhe Νew Υork World'' (1860-1931) αντιλήφθηκε τη δοσοληψία έσπευσε να τηλεφωνήσει στον Τζόζεφ Ντουβίν. Ηταν μία τα ξημερώματα. Ενας μισοκοιμισμένος Ντουβίν σήκωσε το τηλέφωνο και διαβεβαίωσε τον ρεπόρτερ ότι το πορτρέτο ήταν ψεύτικο. Η φουριόζικη απάντησή του πυροδότησε μια δικαστική διαμάχη μεταξύ του ιδίου και των Χανς, η οποία έλαβε μεγάλη δημοσιότητα.
Η υπόθεση εκδικάστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης τον Φεβρουάριο του 1929 και σύμφωνα με το βιβλίο ''Τhe Αmerican Leonardo'', το οποίο αναφέρεται στην ιστορία του πίνακα, καλύφθηκε από έναν ορυμαγδό ρεπορτάζ. Η κάθε πλευρά είχε επιστρατεύσει ειδικούς για να πείσουν για την ορθότητα των επιχειρημάτων της, αλλά η υπόθεση έληξε όταν ο Ντουβίν συμβιβάστηκε εξωδίκως, καταβάλλοντας στους Χανς αποζημίωση ύψους 60.000 δολαρίων.
Πέρυσι η κόρη των Χαν, Ζακλίν (Jacqueline), θέλοντας να ικανοποιήσει την περιέργειά της αναφορικά με τον πίνακα που είχε σφραγίσει την ιστορία της οικογένειάς της, τον πήγε στο Μουσείο Ζ.Π. Γκετί του Λος Άντζελες για να εξεταστεί από ειδικούς. Ο Σκοτ Τζ. Σέφερ (Scott J. Schaefer), επιμελητής έργων τέχνης του Μουσείου, της είπε ότι ο πίνακας για τον οποίο τόσα πολλά είχε διαβάσει ο ίδιος, ένα προφίλ τριών τετάρτων της γυναίκας που πιστευόταν ότι ήταν η Λουκρητία Κριβέλι (Lucrezia Crivelli), ερωμένη του Λουντοβίκο Σφόρτσα (Ludovico Sforza), δούκα του Μιλάνο, δεν ήταν αυτό που περίμενε να δει. ''Ήταν πολύ καλύτερος από όσο φανταζόμουν. Δεν επρόκειτο για μια απλή αντιγραφή ενός πίνακα, αλλά για μια ερμηνεία γεμάτη δεξιοτεχνία'' εξήγησε. Η επιστημονική ανάλυση ωστόσο δεν έφερε τα αποτελέσματα που προσδοκούσε. ''Όταν τον είδα θεώρησα ότι είχε φιλοτεχνηθεί μεταξύ 1820 και 1830'', ανέφερε ο Σέφερ.
Πολλοί ειδικοί θεώρησαν ότι επρόκειτο για έργο Γάλλου νεοκλασικού ζωγράφου, πιθανόν του Ζαν Ογκύστ Ντομινίκ Ενγκρ. ''Αλλά η επιστήμη μάς διέψευσε''. Για τους αρχάριους, ενώ ο πίνακας του Λούβρου είναι σε φάτνωμα/ταμπλό (panel), ο συγκεκριμένος πίνακας είναι σε καμβά. Το λευκό φάτνωμα/ταμπλό ήταν ένα τυπικό υλικό για φλωρεντιανά πορτρέτα του 14ου αιώνα, όπως θεωρήθηκε το συγκεκριμένο, ενώ ο καμβάς ήταν ένα υλικό που έγινε περισσότερο δημοφιλές αργότερα.
Αυτό από κοινού με άλλα ευρήματα οδήγησαν στην εισήγηση ότι ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε πιθανώς πριν από το 1750. Όταν το πληροφορήθηκε ο Σέφερ δήλωσε ότι ''ξαφνικά έπρεπε να ξανασκεφτώ τα πράγματα. Ο πίνακας μάλλον θα πρέπει να δημιουργήθηκε νωρίτερα απ΄ ό,τι φανταζόμουν''. Ωστόσο το μυστήριο γύρω από το έργο προσθέτει και μια γοητευτική ιστορία. Και το όλο θέμα ''παραμένει ένα αίνιγμα''.
Αυτό από κοινού με άλλα ευρήματα οδήγησαν στην εισήγηση ότι ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε πιθανώς πριν από το 1750. Όταν το πληροφορήθηκε ο Σέφερ δήλωσε ότι ''ξαφνικά έπρεπε να ξανασκεφτώ τα πράγματα. Ο πίνακας μάλλον θα πρέπει να δημιουργήθηκε νωρίτερα απ΄ ό,τι φανταζόμουν''. Ωστόσο το μυστήριο γύρω από το έργο προσθέτει και μια γοητευτική ιστορία. Και το όλο θέμα ''παραμένει ένα αίνιγμα''.
Since the 1920s a debate over the attribution of portrait of a woman called ''La Belle Ferronnière'', has been the stuff of legal dramas and scientific analysis, aesthetic disputes and connoisseurship differences.
Initially some scholars believed that the painting, which depicts a woman whose penetrating eyes cast a sideways, almost spooky glance at the viewer, was the work of Leonardo da Vinci. It was, they said, the second version of a painting of the same subject that is in the permanent collection of the Louvre. Other experts, including the notorious art dealer Joseph Duveen, dismissed the canvas as a fake without ever having seen it, claiming ''the picture is a copy, hundreds of which have been made of this and other Leonardo subjects and offered in the market as genuine''.
Today 21st-century technology has dashed any hope that the painting is Leonardo’s work, but its appearance at Sotheby’s, where it is being sold on Jan. 28, has once again raised many unanswered questions, chief among them: Who painted the portrait and when? And how much will a collector pay to own a portrait that comes with a history of controversy as well as vestiges of that old Leonardo magic, no matter how misplaced?
''This picture is not by Leonardo, I’m certain of that'', said George Wachter, director of Sotheby’s old master paintings department worldwide. ''But he is such a potent name that there are people who want to touch anything that has to do with him''. That it is a pretty, well-painted picture coupled with its celebrity and association with Leonardo is thought to add to its value, Mr. Wachter said. Sotheby’s estimates that it could bring $300,000 to $500,000.
The story of how the painting got from Kansas City, U.S.A., in the early 20th century to Sotheby’s today begins in 1919 with the marriage of a car salesman from the Midwest named Harry Hahn to a young Frenchwoman, Andrée Lardoux. Mrs. Hahn’s godmother, gave the painting to the couple as a wedding present. At the time the work was thought to have been by Leonardo. Even so, the couple soon decided to sell it to the Kansas City Art Institute for at least $250,000.
When a reporter from ''The New York World'' got wind of the transaction, he telephoned Duveen. It was 1 in the morning, and a sleepy Duveen answered. When asked what he thought of the portrait, he instantly pronounced it a fake. His hasty response set off a much-publicized legal battle between the Hahns and Duveen.
The case went to trial in New York Supreme Court on Feb. 6, 1929, and according to ''The American Leonardo'', it was a media zoo, with reporters and members of the public lining up each morning to get into the courtroom. On Duveen’s side were experts who argued that the painting was a fake, while the dealer himself said his opinion. The Hahns tried to prove their point with their own battery of experts and with what scientific tools were available at the time. But the case ended in a hung jury, and Duveen finally settled out of court, paying the Hahns $60,000 in damages.
Last year the Hahn's daughter, Jacqueline, curious about the painting that has been so much a part of her family history, took it to the J.Paul Getty Museum in Los Angeles so conservators and experts could examine it.
Scott J. Schaefer, curator of paintings at the Getty, said the painting he had read so much about, a three-quarters profile of a woman thought to be Lucrezia Crivelli, a mistress of Ludovico Sforza, the duke of Milan, was not what he expected when it was unwrapped. ''It was so much better than we thought'', Mr.Schaefer recalled. ''This wasn’t just some copy of a painting but a skillful interpretation''.
Yet scientific analysis did not provide the answers he had anticipated. ''When I looked at it, I thought it dated from about 1820 to 1830'', he said. Many experts thought it could have been the work of a French neo-Classical painter like Ingres. ''But science disappointed us'', Mr.Schaefer said.
For starters, while the Louvre painting is on panel, this painting was on canvas. Poplar panel was a typical material for late 15th-century Florentine portraits like this one was thought to have been, while canvas was a material that became more common later. Studies also showed that the canvas was primed with a double red pigment that was typical of French paintings from the late 17th century to the late 19th century. Pigment analysis also revealed the use of lead-tin yellow, a color employed in the 17th century that reappeared again only in paintings dating from the mid-20th century.
These findings suggest that the portrait of a woman called ''La Belle Ferronnière'' was probably painted before 1750. ''After that it would have been hard to believe that lead-tin yellow would have been used because the formula for it was lost'', Mr.Wachter said. When learning about the pigments, added, ''suddenly I had to rethink things. It has to have been painted earlier than I imagined''. Still, he said, the mystery of the portrait only adds to its romance: ''It’s still a conundrum''.
Πηγές / Sources: To Vima, The New York Times
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου