Χανιά, ένας Αρχαιολογικός Παράδεισος

Το άδυτο και ο τοιχογραφημένος πεσσός, Σπλάντζια

Μέσα σε 21 ανασκαφές, όλες σε εξέλιξη, που βρίσκονται στο κέντρο των Χανίων (στα υπόγεια πολυκατοικιών, δίπλα σε εκκλησίες, κάτω από έναν πολυσύχναστο δρόμο κ.τ.λ.), αναδύεται σιγά σιγά η τεκμηριωμένη πεποίθηση ότι ''η Δυτική Κρήτη υπήρξε ισχυρό κέντρο που είχε φτάσει στο επίπεδο της Κνωσού'', όπως μας εξήγησε η διευθύντρια της ΚΕ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη.

Ξεκινάμε την περιήγησή μας από την ανασκαφή ''Βακαλουνάκη'', που ξεκίνησε το 1973 και επιβεβαιώνει την ύπαρξη μινωικού ανακτόρου στον λόφο Καστέλι στο κέντρο των Χανίων. Εκεί βρέθηκε το μεγαλύτερο μέρος Γραμμικής Α' γραφής του αρχείου των Μινωιτών, που αποτελείται από 90 πινακίδες, δισκία με ιδεογράμματα και πήλινα σφραγίσματα.

Προχωρώντας μερικά μέτρα, στην απέναντι μεριά του δρόμου, βρισκόμαστε στην επόμενη ανασκαφή που μόλις πριν από λίγες μέρες έφερε στο φως ένα εύρημα που ενθουσίασε τους αρχαιολόγους: μια επιγραφή της Γραμμικής Β' γραφής (1300 π.Χ.) που φέρει ένα όνομα. Σε συνδυασμό με τα διάσπαρτα οστά ζώων και μιας γυναίκας που ανακαλύφθηκαν πλάι, ίσως φωτίσει με μια νέα διάσταση τα τελετουργικά των αρχαίων Μινωιτών.

Η σφραγίδα του «Δεσπότη Θηρών» (1420-1400 π.Χ.)

Στη συνοικία Άγιος Ιωάννης, στον επονομαζόμενο «Τάφο του Γενάρχη» (ανασκαφή Κουκλάκη)  βρέθηκε η σφραγίδα του «Δεσπότη Θηρών» (1420-1400 π.Χ.). Στη σφραγίδα δεσπόζει η μορφή ενός νέου άνδρα, όρθιου με την πόλη στα πόδια του, που απεικονίζεται σε παραθαλάσσιο λόφο. Η παράσταση αυτή είναι, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, μοναδική στη μινωική τέχνη.

Φτάνουμε στην υποδειγματική ελληνοσουηδική ανασκαφή της πλατείας Αγίας Αικατερίνης (με στέγαστρο και γυαλί που επιτρέπει το φως), η οποία καλύπτει σχεδόν 5.000 χρόνια ιστορίας των Χανίων.

Σε μια ευτυχή συνύπαρξη πολιτισμών, λίγο πιο πέρα, μέσα στον ενετικό ναό του Αγίου Ρόκκου, είναι ορατή κάτω από γυαλί μια εστία που χρονολογείται γύρω στο 1280 π.Χ., ενώ οι πρωιμότερες ενδείξεις χρήσης του χώρου ανάγονται 1.400 χρόνια πριν, στην πρωτομινωική περίοδο (2600-2300 π.Χ.).

Καθώς απομακρυνόμαστε σχετικά από το κέντρο των Χανίων, φτάνουμε σε ομαδικό τάφο που χρονολογείται στα τέλη 4ου με μέσα 3ου αιώνα π.Χ. και ανήκει αρχιτεκτονικά στον τύπο των τάφων της Αλεξάνδρειας. Τάφοι δεκαπέντε ατόμων από τρεις οικογένειες, μάλλον έμποροι από την Αλεξάνδρεια, τα κτερίσματά που τους συνόδευαν και τα ονόματά τους αναγραμμένα με κάρβουνο βρέθηκαν σε βάθος 5,80 μέτρων. Ανάμεσά τους η πιο στολισμένη από όλους με χρυσά κοσμήματα, η λεχώνα Σωσίμα του Παγκλέος ή ''Η Ωραία Αλεξανδρινή''.

Μερικά μέτρα πιο πέρα, συναντούμε ένα πολυφυλετικό και διαχρονικό νεκροταφείο (ανάλογο δείγμα υπάρχει μόνο στην Κνωσό), όπου συνυπάρχουν διαφορετικοί αρχιτεκτονικά τάφοι πολεμιστών των μινωικών και των μυκηναϊκών χρόνων και το οποίο σώθηκε τελευταία στιγμή από την παγκόσμια κοινότητα των αρχαιολόγων από το να μετατραπεί σε πολυώροφο κτίριο.

Άλλο σημαντικό εύρημα είναι η το Άδυτο ή Δεξαμενή Καθαρμών (1650 π.Χ.) που σώζεται στο υπόγειο ενός σπιτιού στη συνοικία Σπλάντζια (ανασκαφή Παπαδοπούλου). Πρόκειται ''για ένα τυπικό χαρακτηριστικό μινωικής ανακτορικής αρχιτεκτονικής, το μοναδικό που έχει εντοπιστεί στη Δυτ. Κρήτη''. Σώζει επάνω σε έναν πεσσό τοιχογραφία με ωραία χρώματα.

Είκοσι ένα σημεία-ανασκαφές μες στην πόλη συγκεντρώθηκαν και αποτυπώθηκαν με φωτογραφίες και κείμενα στην έκδοση ''Χανιά (Κυδωνία): Περιήγηση σε χώρους αρχαίας μνήμης'' (έκδοση, Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού με χορηγό την εταιρεία JT International Hellas), η οποία θα διατεθεί δωρεάν στους κατοίκους των Χανίων, σε σχολεία και μουσεία στην Ελλάδα, για να γνωρίσουν το παρελθόν τους.

Πηγές: Έθνος, Ελευθεροτυπία