Η Έκθεση ''Το ξεχασμένο παρελθόν της Ευρώπης. Η κοιλάδα του Δούναβη 5000-3500 π.Χ.'' στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης της Αθήνας / Exhibition ''The Lost World of Old Europe. The Danube Valley 5000-3500 B.C.'' in Cycladic Art Museum of Athens

Two figures - male and female - found among grave goods

Bulgaria, Varna - Hamangia Necropolis

Photo by Marius Amarie

Έβδομη χιλιετία π.Χ. Άνθρωποι που ζούσαν στη σημερινή Ελλάδα, κατευθύνονται βορειοανατολικά. Μαζί τους φέρνουν σημαντικές γνώσεις, καθώς γνωρίζουν την καλλιέργεια του σιταριού και του κριθαριού αλλά και την εξημέρωση ζώων.

Δεν υπάρχουν αναλύσεις DNA και δεν γνωρίζουμε σε ποια φύλα ανήκαν. Επίσης, δεν είχαν γραφή. Οι επιστήμονες λένε, όμως, πως πήραν μαζί τους ως ανάμνηση της προέλευσής τους κοχύλια του Αιγαίου. Με αυτά στολίζονταν και έκαναν εμπόριο, σύμφωνα με όσα αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη.

Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές, όπως θα δούμε τον ερχόμενο μήνα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με μια Έκθεση που θα έχει τίτλο ''Το ξεχασμένο παρελθόν της Ευρώπης. Η κοιλάδα του Δούναβη 5000-3500 π.Χ.''.

Μέχρι τώρα μια έκθεση παρουσίαζε τα επιτεύγματα όσων κατευθύνθηκαν και έζησαν στις παραδουνάβιες περιοχές (Μολδαβία, Ρουμανία, Βουλγαρία). Στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (New York University) και στο Μουσείο Ασμόλιαν της Οξφόρδης (The Ashmolean Museum of Art & Archaeology) παρουσιάστηκαν 200 εκθέματα με τη συμμετοχή 22 μουσείων από τις τρεις χώρες.

Ο καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αποφάσισε να προεκτείνει το σκεπτικό. Ετσι η έκθεση στην Αθήνα θα συνοδεύεται με άλλη, η οποία θα έχει αποκλειστικά ελληνικά αντικείμενα. Αυτά που δείχνουν τις ομοιότητες ή τις διαφορές μας.

Ογδόντα επτά αρχαιότητες από ελληνικά κρατικά μουσεία, από το Μουσείο Μπενάκη και από τις συλλογές της Βρετανικής Σχολής, θα παρουσιαστούν εντελώς παράλληλα με την έκθεση από το εξωτερικό. Περίαπτα, ειδώλια, αγγεία, εργαλεία.

Ο κ. Σταμπολίδης αναφέρει πως το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης πριν από 20 χρόνια είχε διοργανώσει μια πολύ μεγάλη έκθεση για τον Νεολιθικό Πολιτισμό. Δεν την επαναλαμβάνει, καθώς κάτι τέτοιο είναι αδύνατον από πολλές απόψεις. Στηρίζεται, όμως, στις εν τω μεταξύ αποκαλύψεις στον τομέα της αρχαιολογίας και δείχνει τις συγγένειες, όπως και τις διαφορές των πολιτισμών. Επί παραδείγματι: τα χρυσά περίαπτα που κατασχέθηκαν στα χέρια αρχαιοκαπήλων, έχουν ''ξαδέρφια'' στη Βουλγαρία.

Οι διαφορές στη φινέτσα και την ποιότητα είναι αποκαλυπτικές, δείχνουν ολοφάνερα τη διαφορά φινέτσας και ιδιοσυγκρασίας και προλέγουν το «σχίσμα» που θα ακολουθήσει ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς κατά την επόμενη περίοδο, της Χαλκοκρατίας.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ομόφωνα γνωμοδότησε υπέρ της παραχώρησης αρχαίων από τις Σέρρες, τη Δράμα, τη Θεσσαλονίκη, τη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο. Τα έξοδα φωτογράφησης, που ανέρχονται σε 8.700 ευρώ, θα δοθούν ως χορηγία.

Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του ΥΠ.ΕΞ., θα εγκαινιαστεί στις 6 Οκτωβρίου 2010 και θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2011.

Ίδρυμα Νικολάου Π. Γουλανδρή
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης-Μέγαρο Σταθάτου
Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1, 106 74, Αθήνα
Τηλ.: 0030-210-722 8321-3

Fax: 0030-210-723 9382
E-mail: museum@cycladic.gr

Possibly functioning as amulets, these two animals have been identified as bulls by the shapes of their horns and tails

Bulgaria, Varna - Hamangia Necropolis

Photo by Rumyana Kostadinova Ivanova

English version

Before the establishment of the first cities in Mesopotamia ca. 4500 BC, highly sophisticated societies with advanced technology and complex systems of symbolic representation had emerged in the southeastern part of Europe.

The Neolithic people of the Balkans were the first in Europe to adopt of a new type of economy, based on agriculture and animal breeding. This happened in the 7th millennium B.C. and marked a radical shift in the way humans interacted with their environment. After a million of years of nomadic life – during which little had changed – people settled in permanent habitations and started developing new skills and modes of social interaction.

Houses became foci of settled life and people started exploring previously unaddressed material and spiritual needs. They replaced their flimsy basket containers with sturdy vases made of clay. They understood the properties of metals creating new, more effective types of tools. They expressed their beliefs through the manufacture of figurines and the elaboration of funerary rituals. And they developed a complex system of exchanges between different communities.

By the 5th millennium B.C., the thriving cultures of the Balkans were among the most advanced in the Old World – featuring densely populated settlements, a sophisticated system of social hierarchy, highly symbolic cult rituals, complex long-distance exchange networks, and an amazing copper- and gold-working industry.

By the mid-4th millennium, however, this brilliant world came to an abrupt end. The reasons are not clear: Invasions? Climatic changes? Overexploitation of natural resources?

The unknown world of ''Old Europe'' is revealed in this exhibition in Cycladic Art Museum-Stathatos Mansion in Athens, titled ''The Lost World of Old Europe. The Danube Valley, 5000-3500 BC'', which features more than 200 Neolithic objects from Romania, Bulgaria and Moldova including 87 artefacts from greek state museums, Benaki Museum and British Archeological School collection. Among the exhibits are impressive models of the human form, stunning painted pottery and metalwork, including the earliest known assemblage of gold artifacts from the cemetery of Varna.

The exhibition demonstrates that during the Neolithic period the various regions of Southeastern Europe had more things in common than differences.

Nicholas P. Goulandris Foundation

Museum of Cycladic Art-Stathatos Mansion

Vasilissis Sofias ave. & 1, Irodotou str., 106 74, Athens

Τel.: 0030-210-722 8321-3
Fax: 0030-210-723 9382
E-mail: museum@cycladic.gr

''Flirting with Civilization''

Photo by peromaneste

Πηγές / Sources: Museum of Cycladic Art, Heritage Key