Ένας αρχαιολογικός χώρος γύρω από την Ακρόπολη της Αθήνας

 
Φωτορεαλιστική απόδοση της αποκατάστασης του μνημείου του Θρασύλλου στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης.

Ένα αρχαίο χορηγικό μνημείο «υψώνεται» σιγά σιγά στον βράχο της Ακρόπολης πάνω από το διονυσιακό θέατρο. Πρόκειται για το μνημείο του Θρασύλλου που αναστηλώνεται στην είσοδο του σπηλαίου όπου είχε κατασκευαστεί πριν από 2.300 χρόνια. Στις πλαγιές και στις υπώρειες του βράχου και γύρω από αυτόν, δημόσια κτίρια και ιερά αποκαλύπτουν τα μυστικά τους, ενώ κάθε επέμβαση στην Πλάκα φέρνει στο φως μικρές ή μεγαλύτερες αποκαλύψεις.

Γιατί Αρχαία Αθήνα δεν ήταν μόνο η Ακρόπολη... Καταιγιστικές ήταν λοιπόν οι πληροφορίες για τα ευρήματα και τις δράσεις της Α΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων που έδωσε χθες το απόγευμα ο Προϊστάμενός της κ. Αλέκος Μάντης στην ομιλία του για το έργο των δύο τελευταίων ετών.

''Κτίριο συνοδείας'' στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης ήταν το μνημείο του Θρασύλλου (320-319 π.Χ. και 271-270 π.Χ.) το οποίο διατηρούνταν σχεδόν ακέραιο ως το 1827, οπότε ''υπέκυψε'' στον βομβαρδισμό του Κιουταχή κατά την πολιορκία του Ιερού Βράχου. Αρχιτεκτονικά μέλη του μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν αργότερα για την ανέγερση της ρωσικής εκκλησίας. Η σχεδιαστική αποτύπωση του μνημείου όμως από πολλούς περιηγητές έχει αποβεί εξαιρετικά χρήσιμη για τους αναστηλωτές που εργάζονται σήμερα στο έργο.

Είναι γνωστό ότι είχε τη μορφή ενός μαρμάρινου ναΐσκου με δίφυλλη θύρα και κάλυπτε την είσοδο ενός από τα φυσικά σπήλαια του βράχου. Στο επιστήλιό του έφερε την επιγραφή του Θρασύλλου, ενώ στη ζωφόρο υπήρχαν ανάγλυφοι στέφανοι ελιάς και στο κέντρο ένας από κισσό. Λόγω μεγέθους και θέσης εξάλλου ήταν ορατό από πολύ μακριά- γι΄ αυτό ο Θράσυλλος, παρ΄ ότι μέγας χορηγός, είχε θεωρηθεί πολύ ματαιόδοξος.

Η παράσταση του φόνου των Νιοβιδών από τον Απόλλωνα και την Άρτεμη όμως, που σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία υπήρχε στο εσωτερικό του σπηλαίου, δεν σώζεται. Ούτε φυσικά το άγαλμα του Διονύσου για το οποίο μιλούν άλλες πηγές. Στο πλαίσιο του έργου πάντως έχει γίνει η συντήρηση των τοιχογραφιών του ναϊδρίου της Παναγίας της Σπηλιώτισσας, το οποίο δημιουργήθηκε εκεί στους νεότερους χρόνους.

Ένα ακόμη χορηγικό μνημείο, αυτό του Νικία, τα αρχιτεκτονικά μέλη του οποίου βρέθηκαν διάσπαρτα στην Ακρόπολη, πρόκειται να αποκατασταθεί συνοπτικά, ενώ στο Θέατρο του Διονύσου και στο Ασκληπιείο συνεχίζονται οι αναστηλωτικές εργασίες επί μέρους τμημάτων. 

Αποκαλύψεις και στη Συνοικία των Θεών
Όλη η Πλάκα ένας αρχαιολογικός χώρος! Μόνο στον ΝΑ τομέα της χρειάστηκε να γίνει έλεγχος σε περισσότερα από 30 ακίνητα, ενώ από τις ανασκαφές προέκυψε μεγάλος αριθμός κινητών ευρημάτων, 125 από τα οποία είναι μαρμάρινα θραύσματα γλυπτών και αρχιτεκτονικών μελών. Πέρα από αυτά, μνημεία άγνωστα ή ελάχιστα γνωστά έρχονται στο φως.

Όπως:

• Το Γυμνάσιο του Αδριανού ενδέχεται να είναι ένα μεγάλο κτίριο που έχει εντοπισθεί στην Πλάκα κάτω από κτίρια του ΥΠ.ΠΟ.Τ. αλλά και ιδιωτικά, εκεί όπου θα εγκατασταθεί το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Η συνέχιση των ανασκαφών, καθώς το έργο έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ, μπορεί να δώσει απαντήσεις. Μία λουτρική εγκατάσταση εξάλλου, που αποκαλύφθηκε στο αρχοντικό των Μπενιτζέλων, θεωρείται ότι μπορεί επίσης να συνδέεται με το Γυμνάσιο.
• Μία πύλη της Ιουστινιάνειας Περιόδου και μεγάλο μέρος ενός ορθογώνιου πύργου του τείχους της Αθήνας της Υστερορωμαϊκής Εποχής ήρθαν στο φως σε ακίνητο της οδού Αδριανού. Μαζί και τα κατάλοιπα του ναού της Παναγιάς της Κρυσταλλιώτισσας. Όλα μνημεία που εδώ και περισσότερα από 80 χρόνια είχαν ''εξαφανισθεί''.
• Σε ακίνητο επί των οδών Αιόλου και Δεξίππου, όπου βρισκόταν το πρώτο ξενοδοχείο των Αθηνών (από το 1837) βρέθηκε τμήμα του τείχους της Υστερορωμαϊκής Εποχής αλλά και τμήμα του αμφιθεάτρου της Βιβλιοθήκης του Αδριανού.

Οι αρχαίοι χορηγοί είχαν τον δρόμο τους

Θεσμός της αθηναϊκής πολιτείας οι χορηγίες των δραματικών αγώνων που λάμβαναν χώρα στο Θέατρο του Διονύσου είχαν και τον... δρόμο τους: την οδό των Τριπόδων, ένθεν και ένθεν της οποίας ήταν τοποθετημένοι οι τρίποδες με τα αφιερώματα των χορηγών.

Όπως ανακοίνωσε ο κ. Μάντης, η Εφορεία Ακρόπολης θα προχωρήσει τώρα στην αποκατάσταση και ανάδειξη αυτής της οδού στο σημείο της αφετηρίας της, που ήταν το αρχαίο θέατρο. Ήδη απομακρύνθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη που βρίσκονταν στο τμήμα αυτό, ενώ θα ακολουθήσει η διάστρωση της οδού ώστε να είναι βατή από τους επισκέπτες και τέλος θα αναδειχθούν τα παρακείμενα χορηγικά μνημεία. Η είσοδος θα είναι δυνατή μέσω μιας νέας θύρας η οποία θα ανοιχτεί στην περίφραξη του χώρου.

Ωστόσο η οδός Τριπόδων δεν σταματούσε εκεί. Η «παρακολούθησή» της από τους αρχαιολόγους έφερε στην επιφάνεια μέσω των τελευταίων ανασκαφών και νέα τμήματα της οδού. Συγκεκριμένα, στην οδό Βύρωνος 2 της Πλάκας η έρευνα σε ένα οικόπεδο αποκάλυψε την αρχαία οδό σε όλο το πλάτος της, δηλαδή 5,90 μ. με τα αναλήμματα σε κάθε πλευρά. Ανάμεσα στα ευρήματα μάλιστα υπήρξαν και μαρμάρινα αγαλμάτια (Αφροδίτης, ανδρικής μορφής) ή τμήματά τους.

Όσον αφορά τη διαδρομή της πάντως είναι γνωστή σε μεγάλο βαθμό: Βγαίνει έξω από τον αρχαιολογικό χώρο με κατεύθυνση την Πλάκα. Ακολουθεί την οδό Βάκχου, στρέφει αριστερά στην οδό Βύρωνα και φθάνει στην πλατεία Λυσικράτους όπου βρίσκεται και το ομώνυμο χορηγικό μνημείο (επισήμανσή της έχει γίνει στον δρόμο με κόκκινο χώμα). Από εκεί συνεχίζει στην οδό Σέλλεϋ, συμπίπτει ακολούθως με τη σημερινή οδό Τριπόδων και φθάνει στο Σχολαρχείο, όπου και χάνονται τα ίχνη της.

Πηγή: Το Βήμα