Ανασκαφές 30 ετών απέφεραν χρυσό και Ιστορία στην Άνω Μακεδονία

Χρυσά ενώτια (4ος-3ος αιώνας π.Χ.)

Άγιος Μάρκος Μαυροπηγής Κοζάνης

Πολυετείς ανασκαφικές έρευνες, εκατοντάδες εντυπωσιακά ευρήµατα, χιλιάδες στρέµµατα ανασκαφής (πολλά από τα οποία κάτω από τα πλούσια σε λιγνίτη εδάφη της Δυτικής Μακεδονίας) αναδεικνύουν τη σχέση κατοίκησης και οικονοµικής ανάπτυξης της περιοχής που οι αρχαιολόγοι και ιστορικοί ονοµάζουν Άνω Μακεδονία.

''Το αρχαιολογικό έργο στην Άνω Μακεδονία'' είναι ο τίτλος της πρώτης επιστηµονικής συνάντησης που διοργάνωσε η Λ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στους χώρους του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αιανής Κοζάνης.

Στις 19 εισηγήσεις (τέσσερις από τις οποίες της ίδιας της προϊσταµένης της Λ΄ Εφορείας κ. Γεωργίας Καραµήτρου) αναδείχθηκαν η πολυετής ανασκαφική έρευνα και τα προβλήµατα (κυρίως µε την εξόρυξη λιγνίτη από τη Δ.Ε.Η.), καθώς και σειρά νέων εντυπωσιακών ευρηµάτων.

''Η Δυτική, όπως λέγεται από τον πολύ κόσµο, ή Ανω Μακεδονία όπως λεγόταν στην αρχαιότητα αξίζει όχι ένα αλλά εκατό συνέδρια προκειµένου να γνωστοποιηθεί στην επιστηµονική κοινότητα ο αρχαιολογικός πλούτος της και η δουλειά χρόνων από εκατοντάδες ανθρώπους. Όσον αφορά τον τίτλο (Άνω Μακεδονία), τον χρησιµοποιούµε προκειµένου να αναφερθούµε στους τέσσερις αυτούς νοµούς αλλά και πιθανότατα σε περιοχές εκτός των σηµερινών ελληνικών συνόρων, καθώς στην αρχαιότητα -αντίθετα απ΄ ό,τι φαίνεται- οι όροι Άνω και Κάτω Μακεδονία δεν είναι γεωγραφικοί αλλά ιστορικοί και µε συγκεκριµένο περιεχόµενο. Άνω Μακεδονία ήταν η ορεινή Μακεδονία που περιελάµβανε τους Νοµούς Καστοριάς, Φλώρινας, Κοζάνης και Γρεβενών και εκτεινόταν βόρεια µέχρι τη λίµνη Αχρίδα και τα όρη Ντάντουνα, Μπάµπουνα και Ντρεν. Ο όρος χρησιµοποιούνταν σε αντιδιαστολή µε την Κάτω, την πεδινή Μακεδονία. Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., η Άνω Μακεδονία ήταν σταθµός της πορείας των ελληνικών φύλων, Μακεδόνων και Δωριέων. Το πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο της Άνω Μακεδονίας ήταν υψηλό πολύ πριν από την εποχή του Φιλίππου'', δηλώνει η κ. Γεωργία Καραµήτρου.

Στον Αλιάκµονα
Εκατοντάδες ευρήµατα (χρυσά, επιχρυσωµένα, ασηµένια, χάλκινα, πήλινα και µεταλλικά), εκατοντάδες ταφές και στοιχεία για «ιδιαίτερα» και δυσερµήνευτα ταφικά έθιµα (οπές χιλιοστών στα κρανία αλλά και απανθρακωµένοι σπόροι δηµητριακών -προσφορά ως τελετουργικό ταφής) εντόπισαν οι 30ετείς και πλέον ανασκαφικές αρχαιολογικές έρευνες σε εκατοντάδες στρέµµατα γης της Ανω Μακεδονίας.

Από την Εποχή του Χαλκού, ίσως και πολύ νωρίτερα (ορισµένα ευρήµατα στην πεδιάδα της Πτολεµαΐδας ανάγονται στη Νεολιθική εποχή -περί το 6000 π.Χ.- και αφορούν στον αρχαιότερο ίσως οικισµό των Βαλκανίων) µέχρι και τα βυζαντινά χρόνια (περί το 1000 µ.Χ.) χρονολογούνται µε βάση τα εντυπωσιακά ευρήµατα οι κατοικήσεις στην περιοχή.

Εντυπωσιακή χαρακτηρίζεται επίσης η ευµάρεια των κατοίκων. Εντοπίστηκαν στην περιοχή Άγιος Κωνσταντίνος της Δήµητρας Γρεβενών, νότια του ρου του Αλιάκµονα, ίχνη µιας εντυπωσιακής αγροικίας συνολικής έκτασης περίπου 750 τ.µ. και 11(!) δωµατίων, η ανέγερση της οποίας ανάγεται στην Ελληνιστική εποχή και είναι πιθανή η συνέχιση της χρήσης να φτάνει στα πρώτα βυζαντινά χρόνια.

Ασημένιο κρατηρόσχημο αγγείο (4ος-3ος αιώνας π.Χ.)

Άγιος Μάρκος Μαυροπηγής Κοζάνης

Από την Εποχή του Χαλκού κατοικείται σύµφωνα µε τα πρώτα συµπεράσµατα της µελέτης των ευρηµάτων και ολόκληρη η περιοχή της Εορδαίας (θέσεις Κουρί, Αναρράχη, Μαυροπηγή κλπ.), όπου σύµφωνα µε τους ανασκαφείς εξαιρετικής τεχνικής θεωρούνται τα σύνολα των νέων ευρηµάτων (αργυρά αγγεία πόσης που αποτελούνται από έναν κάνθαρο, µία αρύταινα και µία φιάλη, που περιείχε τέσσερα µικρότερα αγγεία).

Σύµφωνα µε τους επιστήµονες, οι λαβές των αγγείων µπορούν να συγκριθούν µε ανάλογες από το Βοτονόσι της Ηπείρου και γενικά ως προς το σχήµα (σώµα και λαβές) οι σκύφοι είναι παρόµοιοι µε σκύφο από ένα σύνολο έξι αργυρών αγγείων που εντοπίστηκε στον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα. Στον κάνθαρο του εσωτερικού της φιάλης και κάτω από το χείλος υπάρχει µε στιγµές η επιγραφή ''ΑΝΤΙΟΧΟΥ'' (προφανώς όνοµα του κατόχου).

Κρανία µε οπές ενός χιλιοστού

Στην περιοχή Μαυροπηγή, γύρω από την οποία αναπτύσσονται ήδη τα λιγνιτωρυχεία της Δ.Ε.Η., και στο νεκροταφείο που ανασκάφηκε στη διάρκεια των δυο τελευταίων χρόνων (περίπου 70 ασύλητες λαξευµένες στο έδαφος ταφές που εντάσσονται στον 4ο-3ο αι π.Χ. µε δεκάδες κτερίσµατα ειδικά στις γυναικείες), ως εξαιρετικά ενδιαφέρον κρίνουν οι αρχαιολόγοι το γεγονός της ύπαρξης οπών (µόλις ενός χιλιοστού) στα κρανία τριών συνολικά σκελετών. Οι οπές πιθανολογείται (λόγω του µικρού µεγέθους τους αποκλείεται να προέρχονται από εγχείρηση) ότι έγιναν µετά θάνατον, στο πλαίσιο άγνωστου προς το παρόν ταφικού εθίµου της περιοχής.

Πηγή: Τα Νέα