Αποκατάσταση του Μνημείου του Οκταβιανού στην Αρχαία Νικόπολη της Πρέβεζας

Μια ιστορική στιγμή, μια ιστορική ναυμαχία και ένα ιστορικό μνημείο θα ξεδιπλώνονται σύντομα στα μάτια των επισκεπτών της Αρχαίας Νικόπολης στην Πρέβεζα.

Εκεί όπου ο Οκταβιανός Αύγουστος έστησε τα περιφανή σημάδια της νίκης του επί του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας στη Ναυμαχία του Ακτίου. Ακόμη και τα έμβολα των πλοίων του στόλου τους είχε περιλάβει στην κατασκευή.

Από το μνημείο, που το περιγράφουν οι αρχαίοι περιηγητές (o βωμός έχει διαστάσεις 22μ. επί 4,5μ. και φέρει δύο ζωφόρους), δεν σώζονται σήμερα και πολλά. Οι καταστροφές που υπέστη ξεκινούν από τον 3o αιώνα μ.Χ. με τις επιδρομές των Ερούλων και φτάνουν έως και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Περιελάμβανε μια στοά σε σχήμα Π, έναν μεγάλο βωμό και, πιο κάτω, αναλημματικούς τοίχους με αναβαθμούς (όπου είχαν ενσωματωθεί και τα έμβολα) και έναν ναΐσκο αφιερωμένο στους θεούς-προστάτες του νικητή αυτοκράτορα: στον Ποσειδώνα, τον Άρη και τον Απόλλωνα. Προς τιμήν του τελευταίου, μάλιστα, μέσα στη στοά φυτεύονταν δάφνες σε γλάστρες, οι οποίες έχουν εντοπιστεί από τις ανασκαφές.

Ο Έφορος αρχαιοτήτων Ηπείρου Κωνσταντίνος Ζάχος, πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Νικόπολης, παρουσίασε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μελέτες για την αποκατάσταση του λόφου επί του οποίου εδράζεται το μνημείο και του ίδιου του μνημείου.

Το Κ.Α.Σ. έχει εγκρίνει τη μελέτη για το μουσείο, όπως ενέκρινε και για το μνημείο αλλά και για τη βόρεια νεκρόπολη. Η συνολική χρηματοδότηση για τη Νικόπολη από το Ε.Σ.Π.Α. φτάνει τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ.

Ιστορία

Η Ναυμαχία του Ακτίου (2 Σεπτεμβρίου 31 π.Χ.) ήταν ναυτική αναμέτρηση ανάμεσα στον Οκταβιανό από τη μια πλευρά και τον Μάρκο Αντώνιο και το ναυτικό της Κλεοπάτρας από την άλλη, που έγινε στο Άκτιο, λίγο έξω από τη σημερινή πόλη της Πρέβεζας. 

Η ναυμαχία ήταν συνέπεια του εμφύλιου πόλεμου ανάμεσα στον Γάϊο Οκτάβιο και τον Μάρκο Αντώνιο, που διεκδικούσαν, μετά τη δολοφονία του Καίσαρα, την εξουσία στο απέραντο κράτος της Ρώμης. Τελείωσε με την ήττα του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας και τη διαφυγή τους.

Μνημείο Αυγούστου

Πριν από εκατό περίπου χρόνια, περίπου 1.500 μέτρα βόρεια από την Νικόπολη, σε μια πλαγιά κάτω από τους λόφους της σημερινής κοινότητας Νικόπολη (Σμυρτούλα) βρέθηκε το κρηπίδωμα του Βωμού -ή Μνημείου- του Αυγούστου, πού χτίστηκε αφιερωμένο στους θεούς Άρη και Ποσειδώνα.

Το Μνημείο ανασκάφθηκε το έτος 1911 από τον Αλέξανδρο Φιλαδελφέα. Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δυστυχώς τα Ιταλικά στρατεύματα λεηλάτησαν το χώρο, είτε με σκοπό την κατασκευή οχυρωματικών έργων στο λόφο, είτε με σκοπό την αρχαιοκαπηλία.

Το Μνημείο Αυγούστου ήταν κτίριο μήκους 62 μ. και πλάτους 45 μ. όπου ο Αύγουστος είχε δώσει εντολή να τοποθετηθούν, σε ειδικά λεξευμένες «θήκες», 36 πραγματικά ακρόπρωρα (έμβολα) διαφόρων μεγεθών από πλοία της Κλεοπάτρας και του Αντώνιου. Τα έμβολα έχουν συληθεί ή αφαιρέθηκαν μεταγενέστερα για να κοπούν νομίσματα ή να κατασκευασθούν άλλα μεταλλικά αντικείμενα, επί Θεοδοσίου.

Σύμφωνα με αρχαίες πηγές η διακόσμηση μνημείων με έμβολα πλοίων ύστερα από νικηφόρα ναυμαχία αποτελούσε παλαιά συνήθεια των Ρωμαίων. Το πιο φημισμένο μνημείο αυτού του είδους ήταν το βήμα της Αγοράς (Forum) στην Αρχαία Ρώμη γνωστό ως Rostra (έμβολοι).

Σημειωτέον ότι παγκοσμίως έχει βρεθεί μόνο ένα μεταλλικό έμβολο αρχαίου πολεμικού πλοίου, στην παραθαλάσσια πόλη Αθλίτ (Athlit) του Ισραήλ.

Κατά τις εργασίες αποκατάστασης του Μνημείου Αυγούστου, βρέθηκε από την ομάδα Ζάχου ένα υπόλειμμα μεταλλικού εμβόλου περί τα 50 κιλά το οποίο αφαιρέθηκε προσεκτικά και φυλάσσεται για να εκτεθεί στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικοπόλεως.

Στο Μνημείο Αυγούστου έχουν επίσης βρεθεί αρκετά θραύσματα μιας τεράστιας αναθηματικής επιγραφής στα λατινικά. Μετά από χρόνια ερευνών τελικά η επιγραφή συναρμολογήθηκε και σήμερα το κείμενο έχει ως εξής: ''Vacat Imp. Caesar Divi Juli f Victoriam Consecutus Bello Quod Pro Republica Gessit In Hac Regione Consul Quintum Imperator Septimum Pace Parta Terra Marique Neptuno et Marti Castra ex Quibus Ad Hostem Insequendum Egressus Est Navalibus Spoliis Exornata Consacravit Vacat''.
Μετάφραση: ''Ο αυτοκράτωρ στρατηγός Καίσαρ, γιός του θεϊκού Ιουλίου, μετά τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου πού διεξήγαγε υπέρ της δημοκρατίας σε αυτή την περιοχή, όταν ήταν ύπατος για πέμπτη φορά και στρατηγός για έβδομη, μετά την εδραίωση της ειρήνης στην στεριά και τη θάλασσα, αφιέρωσε στον Ποσειδώνα και στον Άρη το στρατόπεδο από όπου εφόρμησε κατά του εχθρού, το οποίο τώρα κοσμείται με λάφυρα των πλοίων''.

Πηγές: Έθνος, Wikipedia