Οι τέσσερις πόλεις-κράτη της Κεφαλονιάς

Τρία χρόνια ζωής μετρά η ΛΕ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κεφαλονιάς, που έχει στην αρμοδιότητά της επίσης την Ιθάκη και τη Ζάκυνθο. Και στις 29.10.2009 στο Ολλανδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, ο Προϊστάμενός της κ.Ανδρέας Σωτηρίου και οι αρχαιολόγοι Μελπομένη Ανδρεάτου, Αθανάσιος Δελλής και Γεράσιμος Λιβιτσάνης παρουσίασαν ένα εντυπωσιακό έργο που αλλάζει σιγά σιγά τα ιστορικά δεδομένα.

Την εικόνα ενός νησιού που κατοικείται αδιάλειπτα από τη νεολιθική μέχρι την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, δίνουν τα ευρήματα για την Κεφαλονιά. Τα έργα του Γ' Κ.Π.Σ. ανέδειξαν με εντυπωσιακό τρόπο τον οχυρωματικό περίβολο της Κράνης και την οχύρωση της Σάμης, ενώ μέσω του προγράμματος INTERREG ΙΙΙ, η Εφορεία ανέδειξε τις ρωμαϊκές επαύλεις στη Σκάλα και στην Αγία Ευφημία με τα εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά δάπεδα.

Οι πρόσφατες ανασκαφές ανατρέπουν την επικρατούσα άποψη ότι η Κεφαλονιά ήταν ερειπωμένη και εγκαταλελειμμένη από το τέλος της μυκηναϊκής μέχρι το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Όπως τόνισε ο κ.Σωτηρίου, που αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του στην κεφαλληνιακή τετράπολη (Κράνη, Πάλη, Σάμη, Πρόννοι), ο πυρήνας της μορφοποιήθηκε στους αρχαϊκούς χρόνους και ολοκληρώθηκε στους κλασικούς. Οι τέσσερις αυτές πόλεις-κράτη της Κεφαλονιάς είναι αυτόνομες, έχουν η καθεμία ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, είναι οικονομικά αυτάρκεις και κόβει η καθεμία το δικό της νόμισμα. Μεταξύ τους δεν τρέφουν πάντα φιλικές σχέσεις.

Η πρόσφατη αρχαιολογική έρευνα στη Σάμη (Αθ.Δελλής) έλυσε το τοπογραφικό πρόβλημα της οχύρωσης της αρχαίας πόλης καθώς αποκαλύφθηκαν τμήματα του παράλιου τείχους, και εντοπίσθηκε το λιμάνι των κλασικών χρόνων από μία λίθινη δέστρα στην πλατεία Κωνσταντάτου. Εδειξε ακόμη ότι η Σάμη διανύει τη δεύτερη ακμή της στα ρωμαϊκά χρόνια και κοσμείται με δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Τεκμηριώθηκε επίσης η ύπαρξη του βόρειου και του δυτικού νεκροταφείου της πόλης με τάφους από τα πρωτογεωμετρικά μέχρι τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια πλούσιους σε κτερίσματα.

Οι σωστικές ανασκαφές (Μελπ.Ανδρεάτου) στην Κράνη έφεραν στο φως κεραμικό κλίβανο αρχαϊκών χρόνων, κτίσματα ρωμαϊκών χρόνων, αρχαίους λιθόστρωτους δρόμους.

Τέλος, στο Φισκάρδο αποκαλύφθηκαν οι τέσσερις σειρές εδωλίων του αρχαίου θεάτρου ή ωδείου, ρωμαϊκό βαλανείο, ταφικοί θάλαμοι αντίστοιχοι με τα μαυσωλεία της Νικόπολης και πλούσια κατάλοιπα από μία πόλη που ήταν σημαντικός ναυτικός σταθμός και εύρωστη οικονομικά πόλη των ρωμαϊκών χρόνων.

Χάλκινο αγαλματίδιο από ιερό στο Βαθύ Ιθάκης

Ιθάκη

Στην παλαιολιθική ή μεσολιθική εποχή χρονολογείται η παλαιότερη μέχρι τώρα κατοίκηση της Ιθάκης που πρόσφατη αρχαιολογική έρευνα έχει εντοπίσει στα νότια του νησιού. Οπως είπε ο αρχαιολόγος Γεράσιμος Λιβιτσάνης, αρμόδιος για την έρευνα στην Ιθάκη, τα άφθονα λίθινα εργαλεία σμιλεμένα σε ντόπιο πυριτόλιθο δίνουν μια εικόνα από τις πρώτες ανθρώπινες δραστηριότητες στο νησί.

Ωστόσο, ο κ. Λιβιτσάνης ανέδειξε στην ομιλία του μία μείζονα αρχαιολογική περιοχή στην Ιθάκη, που δεν είναι άλλη από το άγνωστο μέχρι τώρα Βαθύ, που τα πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι κατοικήθηκε από τα νεολιθικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Σ αυτή την περιοχή εμφανίζονται οι περισσότερες φάσεις της αρχαιότητας.

Μεγάλη περίοδο ακμής γνωρίζει το Βαθύ στα ρωμαϊκά χρόνια από τον 1ο μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Το αποδεικνύουν ένα νεκροταφείο κυρίως 10χρονων παιδιών που ερευνήθηκε στο προαύλιο του Γυμνασίου Ιθάκης, τα λείψανα κτιρίων (λουτρό, μικρό ιερό με βωμό και θρανίο κ.τ.λ.), η άφθονη κεραμική, τα πήλινα λυχνάρια με ανάγλυφες παραστάσεις, τα νομίσματα εποχής Μεγάλου Κωνσταντίνου από τα νομισματοκοπεία της Θεσσαλονίκης και της Αντιόχειας, το χάλκινο αγαλματίδιο φιλοσόφου - ποιητή κ.ά.

Πηγές: Έθνος, ΛΕ' Ε.Π.Κ.Α.