Παρουσιάστηκαν τα ευρήματα των ανασκαφών του Μετρό Θεσσαλονίκης

Τέσσερα χρόνια εντατικών ερευνών, που ακολούθησαν την έναρξη των εργασιών κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης, σε δεκάδες χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα ανασκαφών έχουν φέρει μέχρι σήμερα στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, αδιάψευστους μάρτυρες για τη ζωή στη Θεσσαλονίκη του παρελθόντος, από την πρώιμη ελληνιστική εποχή μέχρι τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα, που έχουν φέρει στο φως οι ανασκαφές της ΙΣΤ' Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων και της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων παρουσίασαν οι επικεφαλής των δύο αρχαιολογικών υπηρεσιών, Λίλιαν Αχειλαρά και Μελίνα Παϊσίδου, αντίστοιχα, σε εκδήλωση απόψε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Οι ανασκαφές της ΙΣΤ' Ε.Π.Κ.Α. έχουν επικεντρωθεί σε τμήματα των δύο νεκροταφείων, ανατολικού και δυτικού, της αρχαίας Θεσσαλονίκης, τα οποία απλώνονταν έξω από τα τείχη της πόλης.

Στις περιοχές, όπου χωροθετούνται ο σταθμός ''Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός'' και η Διακλάδωση προς Σταυρούπολη του σταθμού ''Πλατεία Δημοκρατίας'' έχουν εντοπιστεί εγκαταστάσεις κεραμικών εργαστηρίων, καθώς και τμήματα της δυτικής νεκρόπολης.

Μέχρι σήμερα έχουν έρθει στο φως 375 τάφοι (κυρίως λακκοειδείς, αλλά και κιβωτιόσχημοι, καμαροσκεπείς, εγχυτρισμοί και κεραμοσκεπείς), που χρονολογούνται στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Οι τάφοι ήταν κτερισμένοι με ασημένια και χάλκινα νομίσματα, χρυσά, ασημένια, οστέινα και χάλκινα κοσμήματα, χάλκινα, γυάλινα και πήλινα αγγεία, χάλκινα κάτοπτρα, πήλινα ειδώλια, σιδερένια εργαλεία, χρυσές δάνακες, κ.ά.

Το ανατολικό νεκροταφείο, που χρησιμοποιήθηκε από τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια μέχρι την υστερορωμαϊκή περίοδο, βρισκόταν έξω από τα ανατολικά τείχη της αρχαίας Θεσσαλονίκης και στις περιοχές, όπου χωροθετούνται ο σταθμός ''Συντριβάνι'' και η διασταύρωση τροχιογραμμών του ίδιου σταθμού. Μέρος του ανατολικού νεκροταφείου είχε ανασκαφεί και κατά τη διάρκεια παλαιότερων σωστικών ανασκαφών στην περιοχή.

Από τα ευρήματα που ήρθαν στο φως στην περιοχή αυτή ξεχώρισαν οκτώ στεφάνια, τέσσερα με φύλλα ελιάς, που εντοπίστηκαν σε λακκοειδή τάφο, και τέσσερα με φύλλα βελανιδιάς, από λίθινη ταφική θήκη.

Συνολικά από το ανατολικό νεκροταφείο ερευνήθηκαν 1.652 τάφοι (μόλις οι 47 της ελληνιστικής εποχής), ποικίλης τυπολογίας. Από αυτούς οι 417 βρέθηκαν κτερισμένοι με τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών.

Ενδιαφέροντα τοπογραφικά συμπεράσματα προέκυψαν από τις έρευνες στο σταθμό ''Φλέμινγκ'', όπου αποκαλύφθηκε συστάδα 17 τάφων των ρωμαϊκών χρόνων, σε μακρινή απόσταση από το οργανωμένο ανατολικό νεκροταφείο. Όπως παρατήρησε η κ. Αχειλαρά, η ύπαρξή της ίσως σχετίζεται με αγροτική εγκατάσταση της ίδιας εποχής στην περιοχή.

Ένα από τα σπουδαιότερα ευρήματα των μέχρι σήμερα ανασκαφών, που ερεύνησε η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ήταν η τρίκλιτη βασιλική των παλαιοχριστιανικών χρόνων, που ήρθε στο φως στην περιοχή του σταθμού ''Συντριβάνι''. Στο εσωτερικό της βρέθηκαν τρία ψηφιδωτά δάπεδα του 5ου αιώνα μ.Χ. Η βασιλική, διαστάσεων 17,60x11,50 μέτρα, θα μεταφερθεί σε χώρο του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, πιθανότατα έξω από τη Θεολογική Σχολή, προκειμένου να συμβάλει στη διδασκαλία των φοιτητών.

Οι ανασκαφές της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είχαν ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη και άλλων σημαντικών κτισμάτων σε σταθμούς κατασκευής του μετρό. Από αυτά ξεχωρίζουν εργαστήρια και αποθηκευτικοί χώροι (5ου-8ου αιώνα μ.Χ.) από το σταθμό ''Πλατεία Δημοκρατίας'', που μαρτυρούν την κατάργηση μέρους του δυτικού νεκροταφείου και την οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή, μνημειακό περίκεντρο κτίσμα (πιθανώς οκταγωνικό) της ύστερης αρχαιότητας στη διακλάδωση προς Σταυρούπολη, καθώς και κτίριο μνημειακών διαστάσεων, με μάλλον κοσμική χρήση, του 15ου αιώνα (με χρήση ως τα χρόνια της Τουρκοκρατίας) από το σταθμό ''Ελ.Βενιζέλου''. Στον ίδιο σταθμό εντοπίστηκαν καταστήματα, χάνια, αποθήκες και εμπορικής χρήσης κτίσματα, που αποτελούσαν το ''εμπορικό κέντρο'' της μεταβυζαντινής και της νεότερης περιόδου.

Τέλος, στο σταθμό ''Αγία Σοφία'' τα αρχαιολογικά δεδομένα επιβεβαίωσαν την πορεία της μεγάλης λεωφόρου της πόλης (Decumanus), που συμπίπτει με τη σημερινή Εγνατία, αλλά με άξονα μετατοπισμένο κατά βορειότερα.

Σημειώνεται, εξάλλου, ότι στο Αλκαζάρ, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Ελ.Βενιζέλου, αναμένεται να δημιουργηθεί μουσείο των ευρημάτων των ανασκαφών του μετρό. Επίσης, μερικοί από τους πιο χαρακτηριστικούς τάφους όλων των περιόδων και των τύπων έχουν αποσπαστεί από το χώρο της ανασκαφής, προκειμένου να εκτεθούν μελλοντικά στους σταθμούς, όπου βρέθηκαν.

Πηγή: Το Βήμα