Η καταστροφή των θερινών ανακτόρων του Πεκίνου από τον υιό του Λόρδου του Έλγιν

Η πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου πρωθυπουργού, Γουέν Τζιαμπάο (Wen Jiabao), στη χώρα μας και η επίσκεψή του στην Ακρόπολη, μας έδωσε την ευκαιρία να θυμηθούμε, ένα ακόμη πολιτιστικό έγκλημα σε βάρος της ανθρωπότητας, που συνδέεται με την παράδοση του Λόρδου του Έλγιν (Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin): Την καταστροφή των θερινών βασιλικών ανακτόρων του Πεκίνου, των λεγόμενων ''Κήπων της Τέλειας Λαμπρότητας'' (YuanMingYuan).

Βρισκόμαστε στα 1858, όταν οι αποικιοκράτες της Βρετανίας και της Γαλλίας, με την σύμφωνη γνώμη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, κλιμακώνουν την επέμβασή τους στην Κίνα, στο πλαίσιο του ''Δεύτερου Πολέμου του Οπίου''. Οι όροι τους, δεν διαφέρουν από όρους που συναντάμε συχνά σε ανάλογες περιπτώσεις: Ελεύθερη ναυσιπλοΐα των εμπορικών τους καραβιών στον μεγαλύτερο ποταμό της χώρας, τον Γιανγκ Τσε. Υποχρεωτικό άνοιγμα πρεσβειών στο κλειστό μέχρι τότε, Πεκίνο. Άνοιγμα δέκα νέων λιμένων στην Κίνα για την εξυπηρέτηση του εμπορίου τους. Δικαίωμα σε όλους τους ξένους ταξιδιώτες να περιδιαβαίνουν την Κίνα. Βαρύτατες αποζημιώσεις στην Βρετανία, την Γαλλία και τους εμπόρους τους, για τις απώλειές τους, συνεπεία του μέχρι τότε πολέμου.

Η Κίνα θα αρνηθεί τις επιταγές των ισχυροτέρων. Θα δοκιμάσει την τύχη της στο πολεμικό πεδίο και θ’ αποτύχει οικτρά. Και η ασέβεια που θα επιδείξει έναντι μιας ομάδας Ευρωπαίων και Ινδών αιχμαλώτων (ανάμεσά τους δύο βρετανών απεσταλμένων και ενός δημοσιογράφου των The Times), ορισμένους από τους οποίους θα δολοφονήσει, θα δώσει την ευκαιρία στον Ύπατο Αρμοστή της Αγγλίας στην Κίνα, Τζέιμς Μπρους (James Bruce), υιό του Λόρδου του Έλγιν, να επιδείξει τις... οικογενειακές του αρετές στην Άπω Ανατολή.

''Βγήκαμε έξω και, αφού το λεηλατήσαμε, κάψαμε τον τόπο ολόκληρο, καταστρέφοντας με τρόπο αρμόζοντα σε βανδάλους την πλέον πολύτιμη ιδιοκτησία, που δεν θα μπορούσε να αντικατασταθεί, ούτε με 4 εκατομμύρια. Πήραμε για κάθε κομμάτι από 48 λίρες αμοιβή. Εγώ έκανα την καλή… Δεν μπορείς να φανταστείς την ομορφιά και τη μεγαλοπρέπεια των χώρων που κάψαμε. Πονάει η καρδιά σου να τους κάψεις. Στην πραγματικότητα, τα δωμάτια ήταν τόσο μεγάλα και ήμασταν τόσο χρονικά πιεσμένοι, που δεν μπορούσαμε να τα διαγουμίσουμε προσεκτικά. Ποσότητες ολόκληρες από χρυσά κοσμήματα κάηκαν, θεωρούμενα ως μπρούτζος. Ήταν μια πανάθλια εξαχρειωτική εργασία για έναν στρατό'' (Charles George Gordon, λοχαγός του Μηχανικού - Royal Engineers).

Το έργο των καταστροφέων, δεν έμεινε ωστόσο στην αφάνεια, παρά ενίσχυσε την χρήση του όρου ''Ελγινισμός'' στη Βρετανία και τη Γαλλία, ως συνώνυμο ληστείας και βανδαλισμού αναντικατάστατων πολιτιστικών αγαθών. Πλέον χαρακτηριστική, υπήρξε η ηθική εξέγερση του Βίκτωρος Ουγκώ, σε μία επιστολή του που θα αναδείξει η U.N.E.S.C.O. απ’ την αφάνεια, ενάμισι αιώνα αργότερα, στα 1985, σε έναν άνισο αγώνα ενάντια στους ιδεολογικούς απογόνους των Έλγιν και των αρχαιοκάπηλων:

''Μια μέρα, δύο ληστές εισέβαλαν στα Θερινά Ανάκτορα. Ο ένας λεηλάτησε, ο άλλος έκαψε (…) Η δήωση των Θερινών Ανακτόρων επετεύχθη με τους δύο νικητές, δρώντες από κοινού. Ανακατεμένο σε όλο αυτό, είναι το όνομα του Έλγιν, που αναπόφευκτα φέρνει στη μνήμη μας τον Παρθενώνα. Αυτό που έγινε στον Παρθενώνα, έγινε στα Θερινά Ανάκτορα, πιο ολοκληρωτικά και καλύτερα, έτσι ώστε, τίποτε από εκείνα να μην απομείνει. Όλοι οι θησαυροί των καθεδρικών μας μαζί, δεν θα μπορούσαν να συναγωνιστούν αυτό το ανυπέρβλητο και έξοχο μουσείο της Ανατολής. Περιείχε, όχι μονάχα αριστουργήματα τέχνης, αλλά και πλήθος χρυσαφικών. Τι υπέροχο ανδραγάθημα, τι αναπάντεχο κελεπούρι! Ο ένας απ’ τους δυο θριαμβευτές γέμισε τις τσέπες του - όταν ο άλλος το είδε, γέμισε τις κασέλες του. Και μαζί επέστρεψαν στην Ευρώπη, χέρι με χέρι, διασκεδάζοντας. Έτσι έχει η ιστορία των δύο ληστών. Εμείς οι Ευρωπαίοι, είμαστε οι πολιτισμένοι, και για μας οι Κινέζοι είναι οι βάρβαροι. Αυτό είναι ό,τι ο πολιτισμός έπραξε στους βαρβάρους. Ενώπιον της Ιστορίας, ο ένας από τους δύο ληστές θα αποκληθεί Γαλλία, ο άλλος Αγγλία. Αλλά διαμαρτύρομαι, και χαίρομαι που μου δίνετε αυτήν την ευκαιρία! Τα εγκλήματα των ηγετών, δεν είναι ευθύνη των κυβερνουμένων. Οι κυβερνήσεις είναι μερικές φορές ληστές, οι λαοί ποτέ…''.

Πηγή: Το Βήμα